Wanneer is het Halloween?
Halloween wordt elk jaar op 31 oktober gevierd en is oorspronkelijk een Keltische traditie, die door afstammelingen van de heidense Kelten werd meegenomen naar Amerika.
Wat is Halloween?
Halloween was Keltisch nieuwjaar
"Rond 800-900 v.Chr. hielden de Kelten rond 31 oktober nieuwjaar. Ze noemden het feest ‘Samhain’ en vierden het einde van de oogsttijd en de zomer.
Het feest was voor de Keltische bevolking niet alleen maar leuk. De Kelten dachten namelijk dat op deze laatste dag van het jaar de doden herrezen uit de graven om te spoken bij de levenden en hun weg naar het dodenrijk te zoeken."
Sommige tradities van het Keltische feest leefden voort toen Halloween in de 19e eeuw naar Amerika kwam, andere werden aangepast. Uitgeholde pompoenen werden pas een traditie toen Halloween ook Amerikaans werd.
De Kelten probeerden deze geesten dan ook te verjagen. ’s Avonds verkleedden ze zich om de spoken voor de gek te houden.
Maskers moesten ervoor zorgen dat de geesten dachten dat de Kelten net als zij opgestaan waren uit de dood, en dat ze hen daarom met rust zouden laten.
Ze staken knolrapen in brand om de geesten op afstand te houden, en zetten voedsel bij de graven neer om de doden op het kerkhof te houden.
Al waren de Kelten op oudejaarsavond doodsbang, het was ook een feestelijke dag waarop ze afscheid namen van het afgelopen jaar en het nieuwe jaar en het nieuwe leven welkom heetten.
Daarom staken ze een groot vuur aan – dat tegelijkertijd de geesten op afstand hield.
Pompoenen waren een noodoplossing
De Ierse immigranten, de nakomelingen van de oude Kelten, namen deze tradities in de 19e eeuw mee naar de VS.
Maar ze moesten roeien met de riemen die ze hadden: knolrapen waren in de VS niet te vinden.
Pompoenen waren er wel ruim voorhanden, en zo ontstond de traditie waarbij op 31 oktober pompoenen worden uitgesneden en er lichtjes in worden geplaatst.
De Ierse immigranten moesten creatief zijn, want in Amerika waren niet zo veel knolrapen als in het land waar ze vandaan kwamen. Daarom werden pompoenen als alternatief gebruikt. Nu zetten veel mensen met Halloween uitgeholde pompoenen bij hun voordeur.
Volgens de overlevering heeft de pompoen bovendien een bijzondere betekenis: de Ieren geloofden dat een man zonder hoofd uit zijn graf zou opstaan en de hoofden van de levenden voor eigen gebruik zou afhakken.
De pompoenen moesten de man zonder hoofd verjagen.
Wat is het verschil tussen Allerheiligen en Halloween?
Allerheiligen heeft dezelfde naam als Halloween
Halloween wordt vaak geassocieerd met Allerheiligen, en niet zonder reden: het woord Halloween komt van All-Hallow-Even, dat Allerheiligen betekent. In de katholieke middeleeuwen werden heiligenfeesten altijd op de avond ervoor gevierd (daarom vieren we Sinterklaas op 5 december, de dag vóór de sterfdag van Sint-Nicolaas).
Zo kwamen Allerheiligen en Halloween op dezelfde dag te vallen.
In de middeleeuwen dacht men dat de doden op deze dag uit het vagevuur zouden komen om op aarde te spoken. Hoewel de gelijkenissen opvallend zijn, hebben
Allerheiligen en Halloween een verschillende oorsprong, want Halloween is een Keltische traditie.
Bovendien was Allerheiligen een feestdag voor alle heiligen die geen eigen feestdag hadden.
In 1770 werd Allerheiligen verplaatst naar de eerste zondag in november en werd het een herdenkingsdag voor christelijke doden.
Tradities rond Halloween
Kinderen namen Halloweentradities over
Op Halloween gaan de kinderen de deuren langs om snoep te vragen door trick or treat te roepen.
Dit is waarschijnlijk wel een christelijk gebruik, dat ontstaan is in verband met Allerzielen. Vanaf 998 werden er op deze dag, 2 november, missen opgedragen aan christelijke martelaren.
Om de Keltische gewoonte om voedsel op kerkhoven achter te laten te bestrijden, gaf de kerk op deze dag bedelaars toestemming om ‘zielenkoekjes’ van de mensen te vragen.
Het is echter ook mogelijk dat het gebruik is voortgekomen uit middeleeuwse Ierse toneelstukken, waarbij de acteurs de deuren langs gingen.
Waar het gebruik ook vandaan komt, zeker is dat het eerst uitsluitend een aangelegenheid voor volwassenen was, net als het gebruik om enge vermommingen te dragen.
Behalve ‘trick or treat’ worden er nog een paar spelletjes gespeeld met Halloween. Zoals ‘apple bobbing’. Daarbij wordt een grote emmer gevuld met water en appels en moeten de kinderen de appels er met hun mond uit halen.
In de 19e eeuw was de VS een klassenmaatschappij, en volwassenen zagen de verkleedpartijen als een manier om met de norm te breken en uit de band te springen.
Maar naarmate de maatschappij veranderde, hadden de volwassenen de maskers niet meer nodig en namen de kinderen ze over.
Vandaag de dag gaat het al lang niet meer om boze geesten, maar is Halloween gewoon een feestdag geworden, zoals Sinterklaas of carnaval bij ons.
Vijf filmklassiekers voor Halloween
Een still uit de slasherfilm Halloween met de gemaskerde seriemoordenaar Michael Myers.
Halloween-serien
Als we het hebben over Halloweenfilms, mag je de filmserie Halloween over de seriemoordenaar Michael Myers niet vergeten. De eerste film, uit 1978, werd geregisseerd door John Carpenter en sindsdien zijn er in totaal 12 films uitgekomen in deze Halloweenfranchise. De nieuwste film is dateert uit 2022. De serie behoort tot het slashergenre, dat langzaam de standaard is geworden voor een groot deel van de talloze Halloweenfilms.
The Nightmare Before Christmas
Tim Burtons animatiemusical uit 1993 gaat nog meer over Halloween dan over kerst. Het hoofdpersonage heet Jack Skellington en is de koning van ‘Halloween Town’. Hij ontdekt dat er ook zoiets bestaat als ‘Christmas Town’. Hij bedenkt een plan om ook kerst in zijn macht te krijgen. Dat omvat een ontvoering van de kerstman en allerlei andere ontmoetingen tussen de ondeugende en door de dood geobsedeerde Halloweenwereld en de brave kerstwereld.
Trick 'r Treat
In de film van Michael Dougherty uit 2007 worden vier Halloweenverhalen verteld. In alle vier afleveringen over hetzelfde onheilspellende moment komt hetzelfde kleine Trick-’r-Treat-wezen voor. Die komt namelijk tevoorschijn als er met een Halloweentraditie wordt gebroken.
Scream
Scream is een andere slasherreeks en bestaat uit vijf films. De serie is niet echt een Halloweenverhaal, maar de maker, Kevin Williamson, is wel enorm geïnspireerd door John Carpenters Halloweenserie. De moordenaar draagt bovendien een mantel en een dodenmasker, waardoor je onwillekeurig aan Halloween moet denken.
Hocus Pocus
In deze film van Kenny Ortega uit 1993 heeft een jongen het moeilijk omdat hij net verhuisd is naar het stadje Salem. Salem ligt in Massachusetts in de VS en is berucht door de vele heksenvervolgingen in 1693. In de film komen drie heksen weer tot leven tijdens Halloween, 300 jaar nadat ze in Salem waren opgehangen. De ‘scarefactor’ is niet zo hoog in deze film, maar dat is ook niet de bedoeling, want hij is door Disney gemaakt voor een iets jonger publiek.